Er verandert wat in de regels over wat je kan erven en hoe je kunt schenken. De nieuwe bepalingen gooien echter niet alle oude bepalingen overboord. Ze zijn ook niet van toepassing op de erfenissen van personen die vóór 1 september 2018 overleden zijn. Enkel de nalatenschappen van personen die overlijden vanaf 1 september 2018 worden door de nieuwe erfrechtelijke regels beheerst.
Voor schenkingen die reeds werden gedaan is het iets genuanceerder. De wetgever heeft uitdrukkelijk voorzien dat ook de giften die werden gedaan vóór 1 september 2018 door de nieuwe regels zullen worden geregeld indien de schenker overlijdt na 1 september 2018. Verder lees je hoe je dit nog kan voorkomen en waarom je dit zou kunnen doen.
Meer mogelijkheden voor nieuw samengestelde gezinnen
Dat ouders vanaf volgend jaar de helft van hun vermogen kunnen nalaten aan wie ze willen, ongeacht hoeveel kinderen ze hebben, is een van de meest in het oog springende wijzigingen. In de oude regeling konden ouders over maximaal de helft (bij één kind), een derde (bij twee kinderen) of een vierde (bij drie of meer kinderen) van hun erfenis vrij beschikken. Dit wil zeggen vrij beslissen aan wie dat deel toekwam. Aan één van de kinderen, aan een ander familielid, aan een derde of aan een goed doel.
Vanaf 1 september beschik je over meer vrijheid en kun je als ouder in alle gevallen en ongeacht het aantal kinderen dat je hebt, beslissen wat er met de helft van je vermogen gebeurt als je sterft.
Die ‘vrije’ helft kan dan bijvoorbeeld gaan naar kinderen van je nieuwe partner of naar andere kinderen waar je voor zorgt. Als er geen of een slecht contact is met één van de kinderen, kan die helft ook extra worden toebedeeld aan een kind of kinderen die wel de zorg opnemen voor hun bejaarde ouders.
Ouders onterven
Wie kinderloos is, kan dan weer zijn ouders volledig onterven. Hun zogenaamd voorbehouden erfdeel wordt afgeschaft.
Dit kan interessant zijn voor bijvoorbeeld ongehuwde koppels die geen kinderen hebben om elkaar als erfgenaam aan te duiden indien hen iets overkomt. Zo kunnen bijvoorbeeld niet gehuwde koppels die samen een huis kopen in een testament bepalen dat ze elkaars deel in de woning zullen erven. Doen zij dat niet, dan zal het deel van degene die eerst sterft immers gaan naar diens ouders als die nog in leven zijn. De langst levende van het koppel kan op die manier verplicht worden om de ouder(s) uit te betalen of, indien dit niet mogelijk is, om de woning te verkopen.
Het is wel nodig dat je hiervoor een testament laat opmaken. Dit gebeurt dus niet automatisch.
Nieuwe waarderingsmethode voor schenkingen
Het nieuwe erfrecht heeft ook impact op schenkingen uit het verleden. Het maakt niet uit of die schenking dateert van vorig jaar of van 30 jaar geleden.
Om te kijken wat er bij een erfenis moet worden verdeeld, wordt ook rekening gehouden met wat er in het verleden al werd geschonken. De vraag die zich hierbij dan stelt is welke waarde aan bijvoorbeeld het huis dat werd geschonken moet worden toegekend, de waarde op het ogenblik van het overlijden of de waarde op het ogenblik van de schenking?
Volgens de oude regels moesten roerende goederen (bijvoorbeeld geld) worden geschat op de dag waarop ze werden geschonken en onroerende goederen op de dag van het overlijden. Dit zorgde soms voor onbillijke situaties. Als een ouder 10 jaar voor zijn overlijden een huis ter waarde van 200.000 euro schenkt aan zijn zoon en hetzelfde bedrag in geld aan zijn dochter, dan was het goed mogelijk dat bij het overlijden dat huis al 250.000 euro waard was.
Er werd dan van uitgegaan dat de zoon zo’n goede 50.000 euro méér had gekregen dan de dochter. En dat moest dan worden verrekend.
In het nieuwe erfrecht geldt voor roerende én onroerende goederen de waarde op de dag van de schenking, geïndexeerd tot aan de dag van het overlijden. Een gelijkstelling dus.
(Her)bekijk uw testament
De nieuwe wet kan voer voor discussie opleveren. Heel wat testamenten stellen vandaag dat het ‘grootste beschikbare gedeelte’ moet gaan naar bijvoorbeeld de kleinkinderen. Onder toepassing van de oude wet zou dan voor personen met meer dan één kind automatisch een derde van de erfenis naar de kleinkinderen gaan. Voor wie sterft na 1 september 2018 en dus onder de toepassing valt van de nieuwe wet, ontstaat er onduidelijkheid. Wilde men de kleinkinderen een derde geven of het wettelijke maximum, dat vanaf 1 september 2018 de helft van de erfenis bedraagt? Voortaan kun je dat maar beter zwart op wit in je testament zetten.
Wie de nieuwe regels over de waardering van schenkingen niet ziet zitten, kan eraan ontsnappen door bij de notaris een ‘verklaring tot behoud’ te laten opstellen. Dit kon oorspronkelijk tot 31 augustus 2018 maar die termijn werd nu verlengd tot 1 september 2019.
De oude waarderingsregels zijn echter maar mogelijk op schenkingen die tot uiterlijk 31 augustus 2018 werden gedaan. Schenkingen van na die datum worden altijd onderworpen aan de nieuwe regels.
Heb je vragen of nood aan advies? Neem contact op via deze link of www.vanhoecke-advocaat.be/contact.
Eveline Van Hoecke – Familierecht advocaat & erkend bemiddelaar in familiale zaken
Schouwburgplaats 1 – 9990 Maldegem
T 050 71 09 32 – F 050 71 09 33 – BTW BE 0852 108 475
vanhoecke-advocaat.be